12 maja przypada Światowy Dzień Walki z Czerniakiem. Jest to nowotwór złośliwy skóry, wywodzący się z melanocytów ? komórek wytwarzających barwnik zwany melaniną, który sprawia, że skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym, czyli np. w kontakcie z promieniowaniem słonecznym czy promieniowaniem stosowanym w solarium. Czerniaki najczęściej pojawiają się na skórze, przede wszystkim na nogach, z przodu i z tyłu, oraz na plecach i karku, rzadziej na skórze głowy, między włosami. Mogą jednak wystąpić również w obrębie ust, nosa czy gałki ocznej.
Czerniak może być nowym znamieniem na skórze, ale też może powstać z już istniejącego zdrowego znamienia pod wpływem słońca lub światła UV stosowanych w solariach. W Polsce umieralność na tę chorobę jest o 20% wyższa niż w Europie, przy o 50% mniejszej częstości zachorowań. Ma to niewątpliwy związek z późną wykrywalnością oraz brakiem świadomości na temat profilaktyki czerniaka. Co roku wzrasta również zapadalność na czerniaka wśród dzieci i osób poniżej 20 roku życia. W Polsce czerniaki są nowotworami o największej dynamice wzrostu zachorowań.
Szybkie i prawidłowe rozpoznanie jest w przypadku czerniaka niezwykle ważne. Usunięcie czerniaka, kiedy choroba nie jest jeszcze zaawansowana, a działanie lekarzy ogranicza się właściwie do wycięcia znamienia, pozwala na wyleczenie prawie 100% chorych.
Jak rozwija się czerniak ?
Zwykły pieprzyk może zmienić się w czerniaka w ciągu kilku miesięcy, po czym, w przeciągu kolejnych kilku miesięcy następuje jego rozwój w głąb skóry. Na tym etapie czerniak przebija się przez naskórek i skórę właściwą (ok 1 mm), docierając do naczyń krwionośnych i limfatycznych, którymi to naczyniami komórki nowotworowe docierają najpierw do węzłów chłonnych, które są najbliżej miejsca gdzie pojawił się czerniak. Węzły chłonne przez jakiś czas zatrzymują wewnątrz siebie komórki nowotworowe, ale po kolejnych kilku miesiącach ta bariera może być złamana i komórki nowotworowe przedostają się do całego organizmu.
Czerniak jest nowotworem agresywnym, co polega na tym, że komórki czerniaka, które wynikły do organizmu, krwioobiegu, bardzo szybko atakują kolejne organy, w tym: wątrobę, płuca, czy mózg.
Profilaktyka czerniaka
Profilaktyka czerniaka polega na stałej, uważnej kontroli całej skóry i w przypadku zaobserwowania nowych zmian lub zmianie już istniejących, wizyty u dermatologa lub chirurga onkologa.
Aby zapobiegać powstaniu czerniaka należy:
- nie dopuszczać do oparzenia skóry spowodowanego promieniowaniem UV
- ograniczać ekspozycję na słońce, ubierać nakrycia głowy i okulary z filtrem UV
- przebywając na słońcu smarować całe ciało kremem z odpowiednim filtrem
- nie korzystać z solariów, tam ryzyko oparzenia skóry i powstałych w jego wyniku zmian na skórze znacznie wzrasta.