W sobotę, 28 maja 2022 r., na terenie Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy, odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy upamiętniającej lekarzy więźniów byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego Gross-Rosen.
Wydarzenie to stanowi ważny aspekt współpracy, nawiązanej w sierpniu 2021 r., pomiędzy przedstawicielami środowiska medycznego, działającymi w strukturach Samodzielnego Publicznego Zespołu Opieki Zdrowotnej w Świdnicy, a także Dolnośląskiej Izby Lekarskiej i Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, a Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy, której celem jest upamiętnianie osób ze świata medycznego ?naznaczonych przez wojnę? i doświadczających cierpienia w Gross-Rosen.
Z inicjatywą uczczenia lekarzy więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego, wystąpiła w 2020r. dr n. med. Ewa Kilar Lekarz Kierujący Oddziałem Onkologii Klinicznej w świdnickim szpitalu, adiunkt UM we Wrocławiu oraz członkini Terenowego Koła DIL w Świdnicy, przy wsparciu lek. med. Krystyny Michalak Lekarza Kierującego Oddziałem Fizjologii i Patologii Noworodka i Przewodniczącej Terenowego Koła DIL w Świdnicy oraz Dyrektora SPZOZ w Świdnicy Grzegorza Kloca.
W efekcie współpracy organizacyjnej pomiędzy dr Ewą Kilar, działającą w imieniu SPZOZ w Świdnicy, Dolnośląskiej Izby Lekarskiej i UM we Wrocławiu, a Dyrekcją Muzeum Gross-Rosen, w 2021r. powstała ?Tablica upamiętniająca świat medyczny?, mówiąca symbolicznie
o osobach więzionych w obozie Gross-Rosen, które niosły pomoc i z poświęceniem ratowały życie współosadzonym więźniom.
Niewątpliwy udział w sukcesie obecnego przedsięwzięcia – odsłonięcia tablicy upamiętniającej lekarzy więzionych w KL Gross-Rosen, należy przypisać Dolnośląskiej Izbie Lekarskiej. Wykonanie tablicy objęte zostało patronatem ze strony DIL przez Komisję Historyczną, a obecnie Ośrodek Pamięci i Dokumentacji Historycznej DIL we Wrocławiu – w osobie dr hab. n .med. Barbary Bruziewicz-Mikłaszewskiej.
Sobotnia uroczystość zgromadziła wielu znamienitych gości, wśród których znaleźli się m.in. przedstawiciele władz państwowych i samorządowych: Dorota Czudowska Senator RP, Alicja Synowska Członek Zarządu Powiatu Świdnickiego i Zbigniew Suchyta Burmistrz Strzegomia.
Licznie przybyli również reprezentanci instytucji wspierających inicjatywę upamiętnienia lekarzy więźniów byłego obozu koncentracyjnego Gross-Rosen, tj. przedstawiciele władz rektorskich i dziekańskich Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu: prof. dr hab. Marzena Dominiak Prorektor ds. Strategii Rozwoju UM we Wrocławiu, prof. dr hab. Piotr Dzięgiel Prorektor ds. Nauki UM we Wrocławiu, prof. dr hab. Andrzej Hendrich Dziekan Wydziału Lekarskiego UM we Wrocławiu, prof. dr hab. n. med. Anna Wiela-Hojeńska Kierownik Katedry i Zakładu Farmakologii Klinicznej UM we Wrocławiu, dr hab. Jarosław Barański Kierownik Studium Nauk Humanistycznych i Społecznych UM we Wrocławiu, a także przedstawiciel z ramienia DIL Leszek Pałka członek Dolnośląskiej Rady Lekarskiej oraz delegacja lekarzy z SPZOZ w Świdnicy z Dyrektorem Grzegorzem Klocem na czele.
Zebranych gości powitał Zastępca Dyrektora Muzeum Gross-Rosen Andrzej Gwiazda, a następnie, krótkie przemówienia wygłosili przedstawiciele Dolnośląskiej Izby Lekarskiej, Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu oraz reprezentanci władz samorządowych.
Po części powitalnej, nastąpiło oficjalne odsłonięcie tablicy upamiętniającej lekarzy więźniów Gross-Rosen, a przecięcia symbolicznej wstęgi w obecności warty honorowej Związku Strzeleckiego Oddział Strzegom, dokonali dr n. med. Ewa Kilar i Burmistrz Strzegomia Zbigniew Suchyta. Następnie, uczestnicy udali się pod Pomnik Mauzoleum- Więźniów, miejsce szczególnej pamięci, gdzie delegacje oddały hołd Ofiarom przez złożenie wieńców i zapalenie znicza.
W dalszej części wydarzenia, zgromadzeni goście mieli możliwość wzięcia udziału w sesji wykładowej obejmującej:
– prezentację Kustosza Muzeum Gross-Rosen Renaty Paluch, dotyczącą losów lekarzy w KL Gross-Rosen,
– wystąpienie Profesora Jarosława Barańskiego – ?Pamięć i wojna?
– wystąpienie pisarki i reportażystki Agnieszki Dobkiewicz ? ?O Panu Mostowiczu?
– przedstawienie za zgodą autora Tomasza Bonka fragmentu ksiązki ?Demony śmierci? przez dr Feliksa Błaszczyka, opisującego życie lekarzy w obozie koncentracyjnym (wydanie książki planowane na czerwiec 2022).
Na zakończenie uroczystości zaproszeni goście otrzymali pamiątkowe książki, autorstwa Pani Agnieszki Dobkiewicz – dziennikarki związanej z Dolnym Śląskiem, reportażystki, autorki publikacji: ?Mała Norymberga. Historie katów z Gross-Rosen? i ?Dziewczyny z Gross-Rosen z możliwością indywidualnej dedykacji autora.
Relację z uroczystości można znaleźć również na stronie Świdnickiego Portalu Historycznego – patrz tutaj
W miejscowości Rogoźnica na Dolnym Śląsku, w miejscu obecnego Muzeum Gross-Rosen, w 1940 r. powstał obóz koncentracyjny KL Gross-Rosen. W ponad 100 filiach obozu, przebywali lekarze przewożeni z różnych innych obozów koncentracyjnych, co opisywał między innymi artykuł, który pojawił się w Gazecie Lekarskiej we wrześniu 2020 r. pt. ?Naznaczeni przez wojnę? autorstwa Pani Lucyny Krysiak. To właśnie ten artykuł zainspirował dr Ewę Kilar do podjęcia działań mających na celu upamiętnienie lekarzy więźniów Gross-Rosen.
Doświadczenia II wojny światowej, obozy koncentracyjne, praca na granicy życia i śmierci, warunki życiowe doprowadzające do wyniszczenia fizycznego i psychicznego, po wojnie zostały na drugim planie, a tematem najważniejszym dla lekarzy- więźniów dalej była pomoc drugiemu człowiekowi, czy nieustająca pasja poznawcza.
Wiele życiorysów zawodowych lekarzy ? wcześniej więźniów obozów koncentracyjnych, to nie tylko praca, ale bogactwo doświadczonych sytuacji granicznych, w tym także ?ran, które zostały pokryte blizną?. Jedna z takich historii należy do Profesora Stanisława Potoczka, jako więźnia z obozowym numerem 89295 w Gross-Rosen, a później pracownika naukowego Akademii Medycznej we Wrocławiu. Tę niezwykłą postać na sobotniej uroczystości przedstawiła prof. dr hab. Marzena Dominiak Prorektor ds. Strategii Rozwoju UM we Wrocławiu, w oparciu u dokumentację UM we Wrocławiu na podstawie publikacji ?Blizny na życiorysach?, która zawiera fragment życiorysu Profesora z tego okresu.
Inna, niezwykle inspirująca historia przytoczona przez Panią Alicję Synowską Członka Zarządu Powiatu Świdnickiego, wiąże się z postacią lekarza – więźnia z Gross-Rosen dr Henryka Osińskiego ? twórcy świdnickiego nadzoru sanitarnego i wieloletniego Dyrektora Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Świdnicy.
Podczas sobotniej uroczystości zgromadzeni goście usłyszeli wiele poruszających historii o osadzonych w obozie lekarzach, którzy mimo niezwykle trudnej rzeczywistości nie wahali się pomagać drugiemu człowiekowi, często z narażeniem własnego życia. Wszystkie wystąpienia połączyło jedno wspólne przesłanie – dziś, wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za pamięć o tym, co wydarzyło się w przeszłości. Nie wolno nam zapomnieć i nie wolno pozwolić, aby przyszłe pokolenia zapomniały.